Esenvalds: Passion and Resurrection & Other Choral Works (CD Review - opusklassiek.nl, 2011)

De revolutie van 1991 in Letland is de geschiedenis ingegaan als de ‘zingende revolutie’. Duizenden Letten verzamelden zich om liederen te zingen die door de communistische machthebbers verboden waren. Eriks Esenwalds was viertien jaar en hij was er bij. Hij zong zich vrij.
Een componist die aan het begin van zijn studie alle deuren ziet opengaan, zal nieuwe indrukken als een spons opzuigen. En dat waren er veel. Letland is een klein land (2.2 miljoen inwoners) met een rijke zangtraditie: grote koorfestivals met meer dan tienduizend deelnemers horen tot de hoogtepunten van het culturele leven. Dat is echter alleen maar de locale kant van de zaak. Na zijn opleiding aan het Conservatorium van Riga bekwaamde de jonge componist zich in masterclasses van de Britten Michael Finnissy en Jonathan Harvey. Finnissy schrijft partituren waarin de complexiteit tot doel is verheven. Harvey schrijft zijn nieuwe klanken vanuit een diep spiritueel bewustzijn. Een geheel andere impuls ging uit van de Amerikaan Richard Danielpour, een man die het grote neoromantische gebaar een populaire Amerikaanse duw heeft gegeven.

Eriks Esenvalds begon zijn loopbaan met instrumentale werken in een dissonant idioom, maar werd door zijn muzikale wortels al snel in een andere richting getrokken. Dat hij de rijke traditie van zijn land kan combineren met zijn ruime ervaring als modernist schept interessante perspectieven. Maar Esenvalds is sinds 2002 ook werkzaam als tenor in het Lets Radiokoor, en dat hij als koorzanger het vocale repertoire van binnen en van buiten kent maakt die perspectieven pas echt intrigerend. Het resultaat liegt er dan ook niet om, en het is op deze cd voor het eerst bijeengebracht.
Het is een prachtige verzameling geworden. Dat Esenvalds zijn veelheid aan geleerde compositietechnieken op een volstrekt originele manier weet samen te voegen bewijst hij met de ‘Legend of the walled-in woman’ (de legende van de ingemetselde vrouw). Albanese volksmuziek, glissandi en breed uitwaaierende koorkanken in zacht schurende toonsoorten, veroorzaken een fascinerende luisterervaring. Alleen al om deze compositie heeft deze cd zijn bestaansrecht bevochten.
Esenvalds is goed op de hoogte van de verrichtingen van zijn Amerikaanse oudere collega Morten Lauridsen en diens ‘opvolger’ Eric Whitacre, componisten die direct tot het hart weten te spreken. Dat blijkt uit het laatste werk op dit schijfje, ‘The Long Road’. Esenvalds hoeft zich geen zorgen te maken.....

In het werk waar het allemaal om begonnen is, ‘Passion en Resurrection’, is een bescheiden rol weggelegd voor de Britten Sinfonia, een orkest dat actief is aan de Engelse oostkust. Alleen strijkers zijn benodigd in deze partituur. Maar ze vallen direct op. Dit werk opent namelijk niet met noten van Esenvalds, maar met die van Christóbal de Morales, een Spaanse componist uit de renaisssance: het motet Parce mihi domine.Veel muziekliefhebbers zullen bij het lezen van die titel direct denken aan een geruchtmakende cd die in 1994 uitkwam op het label ECM. Daarop legde saxofonist Jan Garbarek zijn improvisaties als een slang om de hals van het Hilliard Ensemble in datzelfde motet. Een overrompelende luisterervaring: eenmaal gehoord, nooit meer vergeten.
Hier zweeft geen saxofoon door de serene rust van Christóbal de Morales, maar een strijkorkest. Heel subtiel, als afwisseling tussen frases, en in een vervreemdende maar niet botsende toonsoort. Het verhaal van de passie en de opstanding wordt zo eenvoudig mogelijk verteld. Het koor is Evangelist en Christus tegelijk, sopraan Carolyn Sampson vertolkt zowel Moeder Maria als Maria Magdalena. Het verhaal is niet chronologisch, maar episodisch opgebouwd, en verschaft de componist de mogelijkheid om te eindigen waar hij begon, van het berouw van Maria Magdalene naar het verdriet van Maria, de moeder. Muzikaal levert dat een schitterend ambivalent slot op dat eindeloos wil verklinken en maar niet tot een oplossing komt.

Dirigent Stephen Layton is de drijvende kracht achter deze uitgave en hij voegt alweer een pareltje toe aan een kroon van muzikale ontdekkingen waar je stil van wordt: Schnittke, Lauridsen, Jackson, Whitacre en nu Esenvalds. De man is een genie.

Reviewed at opusklassiek.nl

 

See Recording Details